ZAKONODAVNA TIJELA KANTONA IZ KRIVIČNOPRAVNE OBLASTI MOGU DONOSITI SAMO PROPISE IZ OBLASTI UPRAVLJANJA SUDOVIMA U CILJU POBOLJŠANJA NJIHOVOG RADA I EFIKASNOSTI, ALI NE MOGU DONOSITI ZAKONE IZ OBLASTI ANTIKORUPCIJE, KAO ŠTO SU ZAKONI KOJI UREĐUJU PITANJE ODUZIMANJA IMOVINSKE KORISTI PRIBAVLJENE KRIVIČNIM DJELOM, NITI SVOJIM ZAKONIMA MOGU STAVLJATI VAN SNAGE PROPISE FEDERALNOG NIVOA VLASTI.
Predmet broj U-24/25
Činjenice predmeta:
Zapadnohercegovački kanton donio je Zakon o oduzimanju nezakonito stečene imovine krivičnim djelom („Narodne novine Zapadnohercegovačkog kantona“, br.: 24/15, 1/16 i 7/24), koji je suprotan utvrđenoj politici regulisanja oblasti oduzimanja nezakonito stečene imovine krivičnim djelom, koju oblast je federalna vlast utvrdila Zakonom o oduzimanju nezakonito stečene imovine krivičnim djelom („Službene novine Federacije BiH“, broj: 71/14), čijim članom 42. je isključena primjena svih pozitivnih propisa, svih nivoa vlasti, koji regulišu predmetnu oblast, postupak i upravljanje nezakonito stečenom imovinom, zbog čega je Premijer Federacije Bosne i Hercegovine podneskom od 11.9.2024. godine, pokrenuo postupak za utvrđivanje ustavnosti tog Zakona.
Iz izreke presude:
"Utvrđuje se da Zakon o oduzimanju nezakonito stečene imovine krivičnim djelom („Narodne novine Zapadnohercegovačkog kantona“, br.: 24/15, 1/16 i 7/24) nije u saglasnosti sa Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine."
Iz obrazloženja:
"Naime, Krivični zakon kao materijalni propis uređuje oduzimanje imovinske koristi pribavljene krivičnim djelom, a Zakon o krivičnom postupku, kao procesni zakon, utvrđuje pravila postupka.
Stoga Krivični zakon i Zakon o krivičnom postupku predstavljaju sistemske zakone kojima se reguliše krivičnopravna oblast u Federaciji Bosne i Hercegovine.
Ustavni sud Federacije konstatuje da je u Bosni i Hercegovini ova oblast regulisana na nivou entiteta i Brčko Distrikta BiH. Pored toga, u Federaciji Bosne i Hercegovine donesen je i Zakon o suzbijanju korupcije i organizirovanog kriminala u Federaciji Bosne i Hercegovine, koji takođe spada u set zakona kojima se na identičan način reguliše suzbijanje korupcije i organizovnog kriminala kao posebna krivičnopravna oblast u Federaciji Bosne i Hercegovine.
Dakle, postupajući u skladu sa međunarodnim obavezama koje je preuzela Bosna i Hercegovina kao država, odnosno entitet Federacija Bosne i Hercegovine, i u cilju ostvarivanja i provođenja antikorupcijske politike, Parlament Federacije Bosne i Hercegovine je 2014. godine donio Zakon o oduzimanju nezakonito stečene imovine krivičnim djelom, kojim je u cijelosti regulisao ovu oblast. Radi se o federalnom Zakonu, koji se u odnosu na sistemske zakone (Krivični zakon i Zakon o krivičnom postupku) pojavljuje kao lex specialis, jer dodatno razrađuje postupak oduzimanja imovine koja je stečena krivičnim djelom, te uređuje djelovanje institucija, uvodi kvalificirajuće elemente koji se odnose na krivična djela, uslove i postupak oduzimanja i upravljanje trajno ili privremeno oduzetom imovinom, institucije upravljanja i uslove primjene.
Ustavni sud Federacije primjećuje da je članom 42. osporenog Zakona propisano da danom stupanja na snagu tog zakona prestaje primjena svih pozitivnih propisa, svih nivoa vlasti koji regulišu navedenu oblast.
Dakle, kantonalni zakonodavac je navedenim odredbama osporenog Zakona isključio iz primjene federalne propise koji uređuju pitanje oduzimanja imovinske koristi pribavljene krivičnim djelom. Na ovaj način je jedna federalna jedinica stavila izvan snage propise federalnog nivoa vlasti, što predstavlja izravnu povredu Ustava Federacije Bosne i Hercegovine i principa na kojim taj ustav počiva, a to je princip vladavine prava koja se ogleda u ustavnosti, zakonitosti, hijerarhijskom poštivanju propisa i pravnoj sigurnosti u cjelini.
Imajući u vidu ovlaštenja federalne i kantonalne vlasti propisane Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine, prema odredbi člana III.1.d) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, Federacija Bosne i Hercegovine je isključivo nadležna za suzbijanje terorizma, međukantonalnog kriminala, neovlaštene trgovine drogom i organizovanog kriminala.
Pored toga, članom IV.C.1.3. Ustava Federacije Bosne i Hercegovine je propisano da ukoliko ovim ustavom nije drugačije utvrđeno, pravila postupka potrebna da bi se osigurala jednakost u postupanju kao i osnovni principi pravičnosti u postupcima pred sudovima i organizaciji svih sudova, bit će utvrđeni zakonima Federacije Bosne i Hercegovine. Zakonodavno tijelo kantona može propisati dopunska pravila o organizaciji i upravljanju kantonalnim i opštinskim sudovima. U skladu sa tim pravilima, svaki sud može utvrditi svoju unutrašnju organizaciju i u vezi sa tim donijeti dopunska pravila. Ovu ustavnu odredbu treba tumačiti na način da nadležna zakonodavna tijela kantona mogu donijeti samo propise iz oblasti upravljanja sudovima u cilju poboljšanja njihovog rada i efikasnosti, ali ne mogu donositi zakone iz krivičnopravne oblasti, a posebno ne mogu donositi zakone iz oblasti antikorupcije koji predstavljaju posebne propise u odnosu na sistemske kaznene zakone u Bosni i Hercegovini i Federaciji Bosne i Hercegovine. U tom smislu Skupština je povrijedila odredbu člana IV.C.1.3. Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, jer je donijela zakon koji nije ovlaštena donijeti, već isključivo ima nadležnost donošenja dopunskih pravila za upravljanje sudovima dotičnog kantona i opštinskim sudovima."
Presuda je objavljena u "Službenim novinama Federacije BiH" broj 40/25, od 30.05.2025. godine.
